Pasen Weetjes …
Altijd al benieuwd geweest waar de naam Pasen voor staat of waar de Paashaas vandaan komt of waarom we eieren verstoppen met Pasen? Lees hieronder leuke Paas en Eieren weetjes.
De naam Pasen
De naam ‘Pasen’ is afkomstig van het joodse ‘Pesach’. Tijdens de Pesach herdenken joden de uittocht uit Egypte. Een overwinning op hun onderdrukker, de verlossing van de slavernij, het begin van een nieuw leven.
Het verhaal gaat als volgt: Pesach is de naam van de laatste plaag die Egypte trof. Deze plaag betekende de dood van alle eerstgeborenen. De joden zouden gespaard worden als zij hun huizen zouden markeren met het bloed van pas geslachte lammeren. Pesach betekent letterlijk ‘overslaan’. De tiende plaag trof Egypte op 14 nissan. Dat valt volgens de joodse tijdrekening op de eerste volle maan van de lente. Na de tocht naar het beloofde land bleven de joden deze gebeurtenis elk jaar herdenken. De eerste christenen herdachten op de dag van de Pesach de Verrijzenis van hun Verlosser Jezus. Het christelijke paasfeest werd dus op dezelfde dag gevierd als het joodse Pesach.
Op welke dag valt Pasen?
Op de concilie van Nicea in 325 na Chr. besloten christelijke kerkleiders dat hun paasfeest voortaan op de eerste zondag na de eerste volle maan van de lente moet worden gevierd. Die datum is niet voor niets gekozen. Op deze dag werd er in heel Europa een ander belangrijk volksfeest gevierd: Het Germaanse Lentefeest.
De oude Germanen vierden de komst van de lente uitbundig op de dag van de lente-evening, het moment dat de dag even lang duurt als de nacht. Dat was het lentefeest Ostara, waarmee de wederopstanding van de natuur werd gevierd. Dit feest is vernoemd naar de Germaanse Godin Ostara. Dit was de godin van het licht, de dageraad en de liefde. Bij dit feest speelden roodgeverfde eieren en heilige hazen een grote rol. Dat waren de vruchtbaarheidssymbolen van de godin. Ook nu zeggen de Engelsen Easter en de Duitsers Ostern tegen het paasfeest. In Vlaanderen en Nederland werd het paasfeest vroeger ook wel ‘Ooster’ genoemd. Toen de Germanen werden bekeerd tot christenen, werden veel oude feesten vervangen door nieuwe. Het lentefeest werd het paasfeest. De verrijzenis van de natuur werd vervangen door de verrijzenis van Jezus uit de kruisdood. Het proces van het verruilen van feestdagen heet kerstening.
De overgang van heidense geloven naar het christendom gebeurde in de late zevende eeuw in het gebied dat nu Nederland heet.
Paasgebruiken
Eieren verstoppen
Het meest opvallende oude paasgebruik is het versieren en verstoppen van eieren. Deze traditie komt uit de overlevering van de Germanen. Eieren zijn een zinnebeeld van vruchtbaarheid en levenskracht. Bijna alle vogels leggen eitjes in de lente. De eierschaal is een schijnbaar dood omhulsel waar nieuw leven uit wordt geboren. Daarom is het ei symbool voor de herleving van de natuur en de zonnekracht. Eieren werden van oudsher beschilderd met vruchtbaarheidssymbolen.
De paashaas
Volgens het oude volksgeloof is het de paashaas die elk jaar eieren verstopt. De haas was, zowel voor de Romeinen als de Germanen, een symbool van vruchtbaarheid. Het dier werd in verband gebracht met de godin Ostara. Er is een oude Germaanse sage over de kip van Ostara die altijd haar eieren verstopte. Op een dag werd zij zo kwaad dat zij de kip in een haas veranderde om de eieren te zoeken.
Paasboom en haas
In hun geloof speelde de boom een grote rol. Yggdrasil, de oerboom, was de weergave van hun beleving. In de kruin woonden de goden. De mensen bevolkten de stam en hun voorouders vonden rust in de wortels. In de top van Yggdrasil zat een gouden haan, het zonnesymbool. Volgens de overlevering is dat de reden waarom de meeste kerken juist dit dier bovenop de torenspits hebben.
Palmpaas en paasvuur
De Germanen versierden bij de verering van de lente een heilige boom. Er werden offers in gehangen en vlakbij de boom ontstaken ze vreugdevuren op heuvels en akkers. Deze traditie is eigenlijk niet veranderd. Nog steeds worden er tijdens het paasfeest grote vuren ontstoken van het snoeihout en nemen we een mooie tak mee naar binnen.
Ook de meiboom herinnert aan de Germaanse verering van bomen. De palmpaas is een afgeleide van deze voorjaarsbomen. De versierde stok met figuurtjes van brooddeeg staat bol van de Germaanse symboliek. De eitjes, buxustakjes en broodhanen verwijzen allemaal naar vruchtbaarheidssymbolen.
In de christelijke traditie zijn deze elementen terug te vinden in de paasviering. De paaskaars, die brandt ter ere van de Verrezen Verlosser, slaat terug op het paasvuur. En gewijde buxustakjes steken katholieken vandaag de dag thuis achter hun kruizen voor geluk en zegen.
Boeren hebben ook nog steeds de gewoonte om voor een goede oogst deze takjes in de akkers te steken.
Feiten over eieren
Waarom een ei niet rond is
Tijdens de reis door de eileider van de kip wordt het ei alsmaar voortgestuwd.
Die beweging zorgt ervoor dat de voorkant van het ei puntig wordt en de achterkant stomp blijft.
Hoewel de puntige kant dus naar voren wijst, worden er van elke 5 eieren gemiddeld 3 met de stompe kant naar voren gelegd.
Elke dag een ei leggen
Een hen kan 1 ei per dag leggen.
Gemiddeld legt een leghen er zo’n 300 per jaar.
Het duurt ongeveer 25 uur voor een ei gevormd is.
Het maken van de schaal, die voornamelijk uit kalk bestaat, kost verreweg het meeste tijd: maar liefst 20 uur!.
Hoeveel dooiers kan een kippenei bevatten?
De meeste eieren hebben één dooier.
Maar het recordaantal staat op negen dooiers in één ei! (Bron: Guinness Book of Records)
Het grootste ei ter wereld
Dat is het ei van de struisvogel: het weegt maar liefst 1,65 kilo. Dat is ruim 27 keer zo zwaar als een kippenei. Toch is dat enorme struisvogelei in verhouding niet bijster groot.Het weegt nog geen 2 procent van wat de struisvogel zelf weegt.
Het kleinste ei ter wereld
Het kleinste vogelei is dat van de kolibrie, het weegt maar een halve gram. Piepklein dus, maar toch weer enorm groot als je bedenkt dat de kolibrie zelf maar 2 gram weegt…
Gewicht meeste eieren:
Kwartel: ca. 25 gram
Kip: ca. 60 gram
Eend: ca. 90 gram
Kalkoen: ca. 90 gram
Gans: ca. 200 gram.
Het oudste ei
De oudste eieren van Nederland zijn gevonden in een terp in Wonseradeel (Friesland). Het ging hier echter niet om echte eieren:
het waren nagemaakte eieren van gebakken klei, gemaakt rond 500 voor Christus.
Waarschijnlijk hebben deze eieren te maken met de begrafenisgebruiken van toen:
het ei werd gezien als het symbool van wedergeboorte, van nieuw leven.
Het oudste beschilderde ei dat we kennen werd gevonden in een graf bij Wormis in Duitsland. Dit ei zou stammen uit de vierde eeuw voor Christus.
Eieren in de paasboom
Een traditie van vroeger is de paasboom: aan een stok werden vier dwarslatten bevestigd waaraan gekleurde eieren gehangen werden.
Die eieren hadden een symbolische betekenis: ze vertegenwoordigden nieuw leven.
Nu worden er in de weken voor de paasdagen siertakken van de hazelaar verkocht.
Daaraan kunt u vrolijk gekleurde eieren hangen, als een soort paasboompje.
Groene dooiers
Wanneer u een ei langer dan 10 minuten kookt, krijgt de dooier een groenige kleur.
Door het lange koken ontstaat er namelijk zwavelwaterstof in het eiwit.
Deze stof gaat een reactie aan met het ijzer in het eigeel.
Het resultaat: een dun laagje groenig ijzersulfide, dat er niet zo lekker uitziet, maar verder onschadelijk is.
Een paasei van 4760 kilo…
In Australië werd in 1992 het grootste en zwaarste paasei ter wereld gemaakt.
De buitenkant van het ei werd gemaakt van chocolade.
Het ei was ruim 7 meter hoog en woog maar liefst 4760 kilo…
Maar ook bij ons in België kunnen ze er wat van.
Daar werd in 1987 een chocolade paasei gemaakt met een hoogte van ruim 6 meter!.
Bron: Guinness Book of Records
IJzersterk ei
Toch is zo’n schaal behoorlijk sterk.
Vier eierschaalhelften die in een vierkant worden opgesteld met de bolle kant naar boven, kunnen wel tien kilo aan boeken dragen!
Puntgave eieren
Het gebeurt vaak dat eieren barsten tijdens het koken.
Dat komt omdat er in het ei een luchtkamer zit. De lucht in die luchtkamer zet door de warmte uit.
Door de poriën in de schaal kan er wat lucht ontsnappen, maar de druk kan snel zo groot worden dat de schaal barst.
Er zijn verschillende manieren om dat te voorkomen:
Prik het ei aan de stompe kant met een eierprikker in, de kant waar de luchtkamer zit. Zo kan de lucht tijdens het koken ontsnappen.
Zet het ei op in koud water en verwarm het op een laag pitje.
Als de lucht langzaam wordt verwarmd, kan die door de schaal heen ontsnappen.
Door wat zout in het water te doen wordt een eventueel barstje vanzelf gerepareerd:
het eiwit dat door het scheurtje naar buiten komt, stolt door het zout en dicht daarmee de barst.
Huwelijksaanzoek per ei
Vroeger werden eieren ook cadeau gegeven.
Er zat dan vaak een betekenis achter.
Gaf een jongeman een prachtig versierd ei aan zijn geliefde, dan was dat aardige geschenk tevens bedoeld als huwelijksaanzoek.